سرمایش عامل مهم در آماده سازی دیتا سنتر

طراحی زیر ساخت سیستم سرمایش دیتا سنتر از سال 1965 تغییر اندکی داشته است. در نتیجه مشکلات مربوط به سرمایش به ویژه از زمان آغاز کار با کامپیوتر بیشتر مشهود شده است. امروزه سیستم‎های سرمایش باید دارای 5 ویژگی مهم و اصلی باشند:

1- سیستم‌های سرمایشی که در عین بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری و کاهش هزینه‌های قرارداد خدمات، به منظور برآوردن نیازمندی‌های غیرقابل پیش‌بینی دیتا سنتر مورد ارزیابی قرار گرفته در نهایت انتخاب می شوند.

به طور کلی ارزیابی سیستم سرمایش مشکل است و گاه بزرگ‌تر از نیاز آتی دیتا سنتر محاسبه می‌شوند در حالی که افزایش ظرفیت سرما در فضای موجود بسیار دشوار است زیرا جریان هوا به طور مکرر در حال تغییر است.

2- سیستم‌های استاندارد سرمایش که سرعت نصب سیستم را تسریع کرده و میزان دخالت فروشنده را به حداقل می‌رساند.

مهندسی مشتری ( شناخت مشتری ) وقت گیر، پرهزینه و عامل اصلی مشکلات پایین بودن کیفیت است که تا حدودی به دلیل تعدد فروشندگانی است که در نصب سیستم‌ها دخیل هستند.

طراحی و مهندسی فوق‌العاده یک سیستم 12-6 ماه به طول می‌انجامد که در مقایسه با افق برنامه‌های سازمان‌ها زمان بسیار طولانی است. انتقال دانش و اطلاعات بدست آمده از سیستم‌های مهندسی شده خاص بسیار مشکل است چرا که سولوشن‌های سفارشی منجر به‌بوجود آمدن مشکلات سفارشی می‌شوند.

3- سیستم‌های سرمایشی ساده که خطای انسانی و زمان تعمیر را کاهش داده و جایگزینی سیستم(Redundancy) مورد نیاز را تضمین می‌کند.

سیستم‌های سرمایش پیچیده احتمال زمان خاموشی سیستم (Down time) به واسطه خطای انسانی را بیشتر می‌کند. بخصوص تعمیر آن پیچیده و زمان‌بر می‌شود. بعلاوه طراحی و جایگزینی سولوشن‌های سرمایشی سفارشی بسیار مشکل است.

4- سیستم‌های سرمایشی که شامل میزان حرارت می‌شوند.

میزان حرارت تولید شده از بالا تا پایین رک‌ها تا بیش از 18 درجه فارنهایت ( 10 درجه سانتی‌گراد) متغییر است. بدین ترتیب فشاری پیش‌بینی نشده بر روی هر یک از تجهیزات آی تی وارد می‌آید که باعث نقص نابهنگام و زودرس تجهیزات می‌شود.

5- سیستم‌های مدیریت سرمایش که شرح واضحی از مشکلات، تحلیل نقص‌های قابل پیش‌بینی و چکیده‌ای از اطلاعات مربوط به عملکرد سیستم ارائه می‌دهد.

به ندرت می‌توان با استفاده از اطلاعات سیستم‌های سنتی مدیریت سرمایش نقص‌های اجزا را تشخیص داد. بویژه اینکه داده‌های گزارش شده ارتباط بسیار اندکی با دلایل واقعی آن دارند.

اطلاعات مربوط به سیستم سرمایش اغلب از یونیت‌های CRAC جمع‌آوری نمی‌شوند. بدین ترتیب شناخت ناچیزی از کل سیستم به دست می‌آید.

برای رفع چنین مشکلاتی، امروزه لازم است در طراحی‌های جدید تغییراتی منظور گردد. به طور مثال در سیستم‌های برق، در زمینه تکنولوژی و طراحی تجهیزات سرمایشی و چگونگی تعیین و تخصیص الزامات سیستم‌های سرمایشی در دیتا سنتر تغییرات بسیاری لازم است.

سیستم سرمایش رفاهی (Comfort ) در مقابل سیستم سرمایش دقیق (Precision)

اتاق‎های سیستم‌های تکنولوژی امروزی نیازمند فضایی آرام و ثابت هستند تا وسایل الکترونیکی حساس به بهترین نحو کار کنند. تجهیزات آی‌تی گرمای غیر معمولی و انباشته شده تولید می‌کنند و در چنین شرایطی نسبت به تغییر درجه حرارت یا رطوبت بسیار حساس می‌باشند.

دستگاه‌های تهویه مطبوع رفاهی (Comfort ) استاندارد برای دیتا سنتر نامناسب بوده، باعث خاموش شدن سیستم (Shut down ) و  خرابی و نقص اجزای سیستم می‌شود.

درجه حرارت فضای طراحی شده باید 75-72 درجه فارنهایت ( 24-22 درجه سانتی‌گراد) با رطوبت % 50-35 باشد.

به همان میزان که دمای نامناسب محیط می‌تواند باعث آسیب به تجهیزات شود، تغییر ناگهانی درجه حرارت نیز تاثیر منفی بر تجهیزات آی‌تی دارد.

دستگاه تهویه دقیق (Precision) به گونه‌ای طراحی شده است که دمای محیط را تا 1± درجه فارنهایت ( 0.56 درجه سانتی‌گراد) با رطوبت % 5-3± در 365 روز سال، 24 ساعته نگه می‌دارد.

محیط نامناسب دیتا سنتر تاثیر منفی بر پردازش اطلاعات و ذخیره سازی آنها دارد که در ذیل شرح داده می‌شود:

دمای بالا یا پایین:

دمای پایین یا بالای محیط اطراف یا نوسانات سریع دما باعث از بین رفتن پردازش داده‌ها و خاموش شدن تمام سیستم می‌شود. تغییرات دما خصوصیت فیزیکی و الکتریکی چیپ‌ها و دیگر اجزای بردهای الکترونیکی را تغییر می‌دهد و باعث عملکرد نامناسب سیستم می‌شود.

ممکن است این مشکلات موقتی بوده یا روزها به طول انجامد. حتی تشخیص و اصلاح مشکلات موقتی می‌تواند بسیار دشوار باشد.

رطوبت بالا:

رطوبت بالا می‌تواند باعث خراب شدن سطح، از کار افتادن، فشردگی، فرسایش و پوسیدگی، جابجایی طلا و نقره شود که منجر به خرابی برد و اجزای آن می‌گردد.

رطوبت پایین:

رطوبت پایین تخلیه الکتریسته ساکن را افزایش می‌دهد که باعث از بین رفتن اطلاعات و آسیب سخت افزاری می‌شود.

سیستم های تهویه هوای دقیق (Precision) جهت کنترل شدید دما و رطوبت طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها در طول سال کار می‌کنند و دارای انعطاف‌پذیری، خدمات‌رسانی آسان، جایگزینی لازم جهت فعالیت 24 ساعته دیتا سنتر می‌باشد.

محاسبه الزامات سیستم سرمایش دیتا سنتر

تعیین اندازه سیستم سرمایش دقیق (Precision) نیازمند دانستن میزان گرمای تولیدی بوسیله تجهیزات آی‌تی و دیگر منابع تولید گرما است. که معمولا با دیتا سنتر در ارتباط هستند.

ارزیابی معمولی شامل میزانBTUs در هر ساعت، تن در هر روز و وات می‌باشد. استفاده در هم این واحدها باعث سرگشتگی و گیجی کاربران می‌شود.

خوشبختانه در میان سازمان‌های استاندارد، گرایش جهانی حرکت به سوی سیستم‌های سرمایش استاندارد –وات وجود دارد. اصطلاحات قدیمیBTU و تن به تدریج در طول زمان از بین می‌روند.¹

با وجود اینکه میزان برقی که تجهیزات آی‌تی از طریق خطوط اطلاعات منتقل می‌کنند اندک است²، برق مصرفی دستگاه AC بطور کلی به گرما تبدیل می شود.

این مورد نمونه واضحی از حرارت خارج شده دستگاه آی‌تی به وات است که برابر با میزان برق مصرفی به وات می‌باشد.

به عبارت ساده‌تر کل خروجی گرمای یک سیستم – در نتیجه تمام الزامات سیستم سرمایشی- مجموع گرمای خارج شده اجزای آن است که شامل تجهیزات آی‌تی بعلاوه قسمت‌های دیگری مانند UPS ، توزیع کننده برق، دستگاه تهویه هوا، چراغ‌ها و افراد می‌باشد.

خوشبختانه میزان گرمای خارج شده این قسمت ها را می‌توان با استفاده از قوانین ساده و استاندارد به آسانی اندازه‌گیری کرد.

خروجی گرمای UPS و سیستم‌های توزیع برق شامل هدر رفتن ثابت برق بعلاوه نسبت هدر رفتن به جریان برق می‌باشد.

این میزان هدر رفتن متناسب با مارک و مدل‌های شبیه به هم تجهیزات است که فاقد خطای قابل توجهی هستند. میزان گرمای چراغ‌ها و افراد را می‌توان با استفاده از کمیت‌های استاندارد برآورد کرد.

تنها پارامترهای مخصوص کاربر که باید تعیین شود جریان هوای سرد است. مانند مساحت کف به متر مربع و میزان برق سیستم‌های الکتریکی که زیاد قابل دسترسی نیستند.

زمانی که مقدار قابل توجهی گرما از فن و کمپرسور دستگاه تهویه هوای مطبوع تولید می‌شود، این گرما به خارج از محیط بیرون کشیده می‌شود.پس هیچ جریان هوای گرمی داخل دیتا سنتر وجود نخواهد داشت.

این اتلاف انرژی اجتناب‌ناپذیر است اما به‌هرحال از کارآیی سیستم تهویه هوا می‌کاهد و هنگام تعیین اندازه دستگاه تهویه هوا در نظر گرفته می‌شود.

هنگامی‌که با استفاده از اطلاعات مربوط به گرمای خارج شده از اجزای دیتا سنتر بررسی‌ها و تحلیل‌های مفصلی در مورد دما انجام می‌شود به تفاوت‌ها و خطاهایی پی‌می‌بریم که با یک برآورد سریع و استفاده از قوانین ساده این نتیجه حاصل می‌شود. مزیت برآورد سریع این است که هرکس می‌تواند بدون نیاز به دانش خاص و یا آموزش آن‌را انجام دهد.

در جدول شماره 3 فهرستی از این نوع محاسبه گرما نشان داده شده است. با استفاد از این جدول می‌توان کل جریان گرمایش دیتا سنتر را به سرعت تعیین کرد که معتبر نیز می‌باشد.

در این جدول منابع گرمایی زیست‌محیطی مانند آفتابی که از پنجره می‌تابد یا گرمای آن‌سوی دیوار لحاظ نشده است.

اگر دیوارها یا سقف در معرض هوای آزاد یا درب خروجی باشند، گرمای اضافی وارد دیتا سنتر می‌شود. یک مشاور HVAC باید حداکثر جریان گرمایی را که اضافه می‌شود برآورد کند.

وضعیت پراکندگی هوا

در طراحی سیستم سرمایش دیتا سنتر هدف ایجاد مسیر مشخصی از منبع هوای سرد تا ورودی سرورهاست.

9 شیوه اصلی برای ارسال جریان هوا به سمت تجهیزات آی تی وجود دارد.این روش‌ها در عملکرد، هزینه و سهولت اجرا با هم متفاوت هستند. 3 شیوه اصلی برای ارسال و بازگرداندن و جابجایی هوا بین بار و CRAC وجود دارد: (1) جریان شدید هوا  (2) کانال کشی منطقه ای  (3) کانال کشی کامل.

جدول شماره 4 ، 9 شیوه ممکن را نشان می‌دهد.

جدول 4 – شیوه های مختلف اجرای سیستم سرمایش

10شیوه موثر درحل مشکل سرمایش به دلیل تراکم زیاد

هنگامی که سیستم سرمایش طراحی و نصب می‌شود نکته مهم انجام کنترل‌های تکمیلی جهت اطمینان از عملکرد موثر سیستم است. نکته حائز اهمیت این است که باید هوای گرم خارج شده از سرورها از یک مسیر مشخص به سمت کانالCRAC به عقب برگردانده شود. عوامل بسیاری در کاهش میزان کارآیی و ظرفیت تراکم و چگالی نیروی سیستم‌های سرمایش موجود موثر است.

روش‌هایی که در ادامه ذکر می‌شود به دلایل اصلی اشاره دارد و در عین حال ساده و مقرون به صرفه می‌باشند.

1- کنترل سلامت:

پیش از اقدام به ارتقا و سطح دیتا سنتر که معمولا پر هزینه است باید مشکلات مربوط به سیستم سرمایش حل شود. همچنین باید کنترل دقیقی صورت گیرد تا امکان نقص و عیب زیرساخت سیستم سرمایش دیتا سنتر تعیین شود.

• کنترل کل ظرفیت سیستم سرمایش جهت اطمینان از اینکه فراتر از مقدار تجهیزات آی‌تی نباشد. اگر تقاضا بیش از عرضه باشد، باید دوباره کار مهندسی بصورت کلی انجام گیرد و یا از سولوشن‌های سیستم سرمایشی با تراکم زیاد و کامل ( بدون نیاز به دستگاه کمکی) استفاده کرد. در این مورد در مرحله 10 توضیح داده خواهد شد.
• میزان سرمای برآورد شده، دمای بازگشت و میزان رطوبت باید متناسب با مقادیر طراحی شده‌باشد. باید عملکرد صحیح تمام فن‌ها و سیستم هشدار دهنده کنترل شود. باید مطمئن شد که تمام فیلترها تمیز هستند.
• کنترل چیلرها و کندانسورهای بیرونی، سیستم‌های لوله‌کشی و لوپ‌های اصلی سیستم سرمایش. مطمئن شوید تمام شیرها درست کار می‌کنند. سیستم‌های ( گازی) DX کنترل شوند و در صورت استفاده کاملا شارژ شوند.
• دمای قسمت‌های مهم در راهروهای دیتا سنتر کنترل شود. این قسمت‌های در نظر گرفته‌شده باید در مرکز و بین ردیف تجهیزات قرارگیرند و تقریبا بعد از رک چهارم فاصله ایجاد شود.
• ثبت هوای ورودی در قسمت پایین، وسط و بالای هر رک و مقایسه آن با دمای ورودی برای تجهیزات آی‌تی که توسط سازنده توصیه شده است.
• کنترل فاصله میان رک‌ها ( فاصله غیرقابل استفاده رک‌ها و شکاف‌ها توسط بلنک پنل، ، ورودی کابل‌های سیلد نشده) و یا کابل های مازادی که بر عملکرد سیستم سرمایش اثر می‌گذارد.

2- راه اندازی نظام نگهداری از سیستم های سرمایشی :

اگر این سیستم در بیشتر مواقع قادر به ارائه خدمات نباشد، باید به سرعت دست به‌کار شد. یک سازمان نظام یافته نگهداری باید به راهنمایی‌ها و توصیه‌های سازندگان عمل کرده، با شرکت پشتیبانی و نگهداری، مشاور HVAC یا APC جهت جزئیات بیشتر قرارداد امضا نماید.

3-نصب پنل های بلنک و مدیریت کابل :

فضای عمودی غیر قابل استفاده در دیواره رک‌ها باعث می‌شود گرمای خارج شده از تجهیزات از راه دیگری به ورودی تجهیزات برگردد و منجر به گرم شده غیر ضروری دستگاه‌ها شود.

می‌توان با نصب بلنک پنل از ورود هوای سرد از طریق راه‌های فرعی ورودی سرور و هوای گرم از طریق گردش هوا جلوگیری کرد. چیدمان نامناسب و بی‌ساختار کابل‌ها بر جریان هوای داخل رک تاثیر دارد.

نصب سرورهایی با دانسیته زیاد منجر به بروز مشکلات جدیدی در مدیریت کابل می‌شود.کابل‌های غیر ضروری یا بدون استفاده باید خارج شوند. اندازه دیتا سنتر ها و تعداد پچ پنل های مورد استفاده باید متناسب و به اندازه باشد. برق تجهیزات باید از طریق PDU های قابل نصب در رک تامین شود.

4- خارج کردن موانع زیر کف و پوشانیدن درزهای کف بطور کامل :

در دیتا سنترهای که دارای کف کاذب هستند، زیر کف کاذب اغلب پر از گرد و غبار، آشغال و یا کابل‌های کهنه رها شده‌است. آشغال و گرد و غبار باید خارج شود تا از طریق منفذ کاشی‌های کف به داخل تجهیزات آی‌تی کشیده نشود.

موانع زیر کف کاذب مانند کابل شبکه یا کابل برق جریان هوا را مسدود کرده و تاثیر مخربی بر سرمایش رک‌ها دارد.

چنین مشکلاتی هرگز برای کابل‌های هوایی اتفاق نمی‌افتد. اگر کابل‌ها از زیر کف کشیده شوند باید فضای کافی برای جریان داشتن هوای سرد وجود داشته‌باشد.

بهتر است سینی‌های کابل درسطح بالاتری از زیر کف اتاق قرار گیرند تا فضای خالی اندکی برای جریان هوا بوجود آید. کاشی‌ها یا کف‌پوش‌های خراب و برداشته‌شده کف باید جایگزین شوند تا هر گونه فاصله و شکافی گرفته شود.

کابل‌های برش‌دار در کف اتاق باعث نشت و ورود ناخواسته مقدار زیادی هوا می‌شود که باید اطراف این کابل‌ها پوشانده‌شود. کاشی‌های شکسته باید تعویض شده کاشی کامل جایگزین شود.

کاشی های سوراخ شده یا از بین رفته در مجاورت رک‌ها باید تعویض شوند.

5- جدا سازی رک های بسیار متراکم :

هنگامی‌که رک‌های بسیار متراکم کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، بیشتر سیستم‌های سرمایش کارآمد نخواهند بود.پخش‌کردن این رک‌ها در کل محیط اتاق مشکلات را کمتر می‌کند.

جداسازی بار انباشته شده بسیار موثر است زیرا رک‌های جداشده‌ای که انرژی زیادی  مصرف می‌کنند، به میزان قابل توجهی جریان هوای سرد مربوط به رک‌های هم‌جوار خود را می‌گیرند.

6- چیدمان وسایل در راهروی سرد/ راهروی گرم :

اگر ردیف رک‌ها طوری چیده شوند که که ورودی سرورها به یک سمت باشد عملکرد نادرست تجهیزات اجتناب‌ناپذیر است. به‌این دلیل که هوای وارد شده بسیار گرم، مکررا از یک راهرو عبور کرده و وارد راهروی دیگر می‌شود.

بهترین شیوه چیدمان، قرار دادن تجهیزات بصورت یکی در میان در راهروی گرم و سرد است. کف راهروهای سرد دارای کاشی‌های هواگیر است. بنابر این رک‌ها باید طوری چیده‌شوند که روی تمام سرورها به سمت راهروی سرد باشد. هوای گرم داخل راهروی گرم می‌شود که در کف هیچ کاشی منفذ داری ندارد.

7- هم ردیف کردن یونیت های CRAC با راهروهای گرم ( سیستم سنتی CRAC ) :

تاثیر سیستم‌های سرمایش زمانی بیشتر می‌شود که یونیت‌های CRAC هم ردیف راهروهای گرم باشند.

بدین ترتیب هوای گرم خارج شده می‌تواند مستقیما به سمت کانال‌های برگشت هوا جریان یابد و فرصت اندکی خواهد داشت که با جریان هوای سرد مخلوط شود.

در محیطی که دارای سیستم سرمایش کف می‌باشد، اهمیت هم‌ردیف‌کردن یونیت‌های CRAC با راه بازگشت جریان هوا ( راهروی گرم) بیشتر از هم ردیف شدن با راهروی سرد است.

توجه کنید امروزه تکنولوژی‌های سرمایشی جدید جایگزین یونیت‌های CRAC می‌شوند که به وسیله آن‌ها می توان تجهیزات چیده‌شده در یک ردیف را بیشتر و بهتر خنک کرد.

8- کنترل هواگیرهای کف :

جریان هوای داخل رک و لوازم داخل رک دو عامل اصلی در به حداکثر رساندن سطح عملکرد سیستم سرمایش است. تامین نادرست جریان هوا یا پس‌زدن هواگیرها بسیار معمولی است و تقریبا تمام مزایای طراحی راهروی گرم/راهروی سرد را بی‌اثر می‌کند.

نکته مهم در مورد هواگیرهای تامین کننده هوا، قرار دادن آن‌ها در فاصله بسیار نزدیک به ورودی تجهیزات است. این کار میزان نگهداری هوای سرد را در راهروهای سرد افزایش می‌دهد.

در مورد توزیع‌کننده‌های هوا که در کف نصب می‌شوند دارای هواگیرهایی هستند که تنها در راهروی سرد نصب می‌شوند.

هر یک از هواگیرهایی که در نزدیکی تجهیزات غیر قابل استفاده نصب شده‌اند باید از ادغام هوا جلوگیری کند. هواگیرهای کف بسیار نزدیک به یونیت‌های CRAC نصب می‌شوند. این کار فشار منفی ایجاد می‌کند و باعث می‌شود هوای اتاق به سمت زیر کف برگردد.

نکته مهم در مورد هواگیرهای برگرداننده هوا این است که باید تا حد امکان در فاصله بسیار نزدیک به خروجی تجهیزات نصب شوند تا قابلیت آن‌ها در جمع‌آوری هوای گرم از راهروی گرم افزایش یابد.

در برخی موارد از پلنم‌های (Plenum) سقفی قطره‌ای برای جمع‌آوری هوای گرم استفاده می‌کنند که هم‌ردیف کردن هواگیرهای برگشت‌دهنده را با راهروی گرم تسریع می‌کند.

هنگامی‌که از سقف‌های بلند، روباز و با قدرت برگشت‌دهی زیاد استفاده می‌شود، بهترین راه قرار دادن برگشت‌دهنده‌های یونیت‌های CRAC تا حد امکان نزدیک سقف است.

در صورت امکان برگشت‌دهنده‌ها توسط داکت تقسیم شوند و سعی شود هم ردیف راهرو‌های گرم نصب شوند. حتی پلنم‌های ابتدایی به هواگیر اندک که به ندرت هم ردیف راهروی گرم قرار گرفته‌اند نسبت به برگشت‌دهنده‌های تکی که در یک سمت اتاق نصب شده‌اند ارجح هستند.

9- نصب دستگاه های کمکی جریان هوا :

در قسمت‌هایی که متوسط ظرفیت سیستم سرمایش کافی به نظر می‌رسد، به‌دلیل استفاده از رک‌هایی با تراکم زیاد، هوای بعضی از نقاط بسیار گرم می‌شود. باید با ایجاد تغییراتی در رک‌های متراکم و استفاده از فن‌های کمکی جریان هوا را بهتر کرده و ظرفیت سیستم سرمایش را بین KW 3 تا KW 8 در هر رک افزایش داد.

این دستگاه‌ها جریان هوا را از رک‌های مجاور می‌گیرند. با وجود دستگاه‌های هوا روب، باید هنگام نصب دستگاه‌ها دقت کرد و مطمئن شد که هوا گرفته شده از منطقه مجاور باعث گرمای بیش از حد رک‌های همسایه نمی‌شود.

این دستگاه‌ها باید دارای توان UPS باشند تا از Shut down شدن تجهیزات طی قطع برق به دلیل دمای زیاد جلوگیری شود.

10-نصب دستگاه هایی بدون کمکی با تراکم زیاد:

در صورت رسیدن به تراکم نیرویی برابر با KW 8 در هر رک یا بیشتر، لازم است برای هر طبقه از رک بطور مستقیم هوای سرد تامین کرد – نه بصورت کلی از بالا تا پایین – و از دمای یکنواخت همه طبقات اطمینان حاصل کرد.

دستگاه‌های سرمایش بدون وسایل کمکی که این کار را انجام می‌دهند جهت نصب در دیتا سنتر بدون درگیر کردن رک‌های دیگر یا سیستم‌های سرمایش موجود طراحی شده اند.

چنین سیستم‌هایی از نظر حرارتی خنثی بوده و هوای سرد را از اتاق گرفته و طبق دمای اتاق بر می‌گردانند. یا از جریان هوای موجود که در یک کابینت سیلد شده ( غیر قابل نفوذ و مسدود شده) استفاده می‌کنند.

دستور العمل‌های مرحله 8-1 به عملکرد دیتا سنتر در حیطه طراحی اولیه کمک می‌کند . مرحله 9 و 10 پیشنهاداتی ارائه می‌کند که چگونه می‌توان بدون طراحی مجدد یا ایجاد سازه محدودیت‌های عملی طراحی، در زمینه تراکم هوای سرد را به طرز چشمگیری افزایش داد. این کار با نصب دستگاه‌های سرمایش بدون وسایل کمکی  امکان‌پذیر است.

پی نوشت:

1 :کلمه تن Tons به ظرفیت یخ در سیستم سرمایش اشاره دارد و از سال 1930-1870 به جا مانده است. یعنی زمانی که قالب های یخ جهت سرد سازی و تهویه هوا بصورت روزانه تهیه می شد.

2 : روترهای VOIP جزء استثنای این قانون هستند. در این دستگاه‌ها بیش از 30% برق توسط دستگاهی مصرف می‌شود که برق را به ترمینال منتقل می‌کند.

بنابراین ممکن است میزان گرمای آن کمتر از میزان برق مصرفی باشد. تصور می‌شود کل برق مصرفی در محیط هدر می‌رود. در این مقاله در مورد روترهای VOIP اندکی مبالغه شده است. در حالی که در بیشتر موارد خطای ناچیزی به حساب می‌‌آید.